Osmanlı padişahlarının ikincisi.
Saltanatı: 1326-1360
Babası: Osman Bey - Annesi: Mal Hatun
Sultan Osman Gazinin oğlu olup, dedesi Ertuğrul Gazinin vefat ettiği 1281 senesinde Söğütte doğdu. Küçük yaştan itibaren tam bir disiplin ve intizam ile istikbalin beyi olacak şekilde yetiştirildi. Şeyh Edebali ve Dursun Fakih gibi alimlerden ilim öğrenip, feyz aldı. Gençliğinden itibaren Bizans tekfurlarıyla olan gazalara katıldı. Kumandanlık ve devlet idaresi konularında bilgi ve tecrübe kazandı. Babasının yaşlılığı dolayısıyla 1324ten itibaren devlet idaresinin başına geçti. Osman Gazi, onu Bursanın fethiyle görevlendirdi.
Orhan Beyin 1326da Bursayı fethi sırasında Osman Gazi vefat etti. Babasının naşını Bursada Gümüşlü Kümbete naklettikten sonra Osmanlı Devletinin ikinci sultanı olarak tahta geçti ve devlet merkezini Yenişehirden Bursaya nakletti.
Bundan sonra fetih ve gaza hareketlerine hız veren Orhan Gazi, 1329da Bizans kuvvetlerini Pelakanonda ağır bir yenilgiye uğrattıktan sonra 1330da İzniki aldı. Devletin geçici merkezi haline getirilen İznik şehri imar edilerek, İslamî eserlerle süslendi. Orhan Gazi, İznikin en büyük kilisesini camiye çevirerek burada Cuma namazı kıldı.
Fetih hareketlerine devam eden Orhan Gazi, 1331de Taraklı, Mudurnu ve Göynük kasabalarını, 1333de Gemlik, 1336da Kirmastı, Mihaliç ve Ulubat kasabalarını zaptetti. 1337de İzmitin fethi ile Kocaeli yarımadasının tamamı Osmanlıların eline geçti.
1353te Bizanstaki iç karışıklıklardan faydalanan Orhan Gazi, Geliboluda Çimbe kalesine sahip oldu. Bu, Osmanlıların Rumeliye geçerek bölgeyi tanımaları ve gelecekteki fetihleri bakımından önemli rol oynadı. Nitekim oğlu Süleyman Paşayı Rumelideki kuvvetlerin başına tayin eden Orhan Gazi, Bolayırdan Tekirdağa kadar olan bölgeyi fethettirdi.
Diğer taraftan Anadoluda da birliği sağlama çalışmalarına hız veren Orhan Gazi; Karesioğullarından 1345te Balıkesiri, 1350de ise Bergama ve Edremiti, Eretna beyliğinden de 1354te Ankarayı aldı.
Orhan Gazi, büyük oğlu Süleyman Paşanın 1359da bir av sırasında attan düşerek vefat etmesi üzerine üzüntüsünden hastalandı ve 1360 yılında vefat etti. Bursadaki Gümüşlü Kümbete defnedildi. Yerine oğlu I. Murat geçti.
Şahsiyeti nesillere örnek mahiyette olan Orhan Gazi, halim-selim olup, son derece merhametliydi. Kolay kızmaz, kızınca da belli etmezdi. Askerlerini ve tebeasını kendisinden fazla korurdu. Çok adildi. "Adaletin en kötüsü geç tecelli edenidir. Sonunda hüküm isabetli olsa geciken adalet zulümdür." buyururdu. Orhan Gazinin İslam ahlakına hayran olup, adaletine gıpta eden hıristiyanlar kendi soyundan ve dininden hanedanların yerine, Osmanlı idaresini tercih ederlerdi.
Orhan Gazi devrinde fethedilen beldeler ilmî, mimarî ve sosyal tesislerle süslendi. İznik fethedilince, manastırını medreseye çevirterek ilk Osmanlı medresesini kurdu. Yine İznikte yaptırdığı imaretin açılışında kendi eliyle fakirlere ve gazilere aş dağıttı. Ahalisinden müslim ve gayr-i müslim hiç kimsenin aç kalmamasına gayret etti.
Cihattan vazgeçmez ve emri altındakileri devamlı Allahü tealanın dinini yaymaya teşvik ederdi. Oğlu Murat Gaziye "Oğul Cennet mekan babam Osman Gazi Han bir avuç toprağı beylik yaptı. Biz Allahın izniyle beyliği sultanlığa çevirdik. Sen daha da büyüğünü yapacaksın Osmanlıya iki kıta üzerine hükmetmek yetmez. Zira İla-yı kelimetullah (Allahü tealanın ismi şerifini yüceltmek, İslamiyeti yaymak) azmi iki kıtaya sığmayacak yüce bir azimdir." diyerek son vasiyetini yapmıştır.
Hakkında Yazılanlar
1.Orhan Gazi
Hayatı Mefkuresi Mücadelesi
Yavuz Bahadıroğlu
Yeni Asya Yayınları Biyografiler Dizisi
Bu kitapta, Orhan Gazinin, beyliğin toprak genişliğini altı kat arttırarak 95 bin kilometrekareye çıkardığını, devletin nüfusunu 3 binden 3 milyona vardırdığını, 0 bin kişilik bir ordu beslediğini ve bu ordunun sefer anında 100 bine ulaştığını, ilim adamlarıyla el ele vererek devleti imar ettiğini, hıristiyan halkın, idarecilerin zulmünden bıkarak Orhan Gazinin adaletine sığındıklarını,
üçük bir beylikten koca devletin temelinin nasıl atıldığını bulacaksınız. |
